Deyimler ve Atasözleri konu anlatımı kısmında öğreneceklerimiz ; Deyim ve atasözü nedir , deyimler ve atasözlerinin genel özellikleri ve özdeyiş (vecize) nedir.
Deyimler
Genellikle gerçek anlamdan uzaklaşıp mecaz anlam taşıyan en az iki sözcükten oluşan kalıplaşmış söz gruplarına deyim denir.
Deyimlerin genel özellikleri
1. En az iki sözcükten oluşurlar.
Maymun gözünü açtı.
Etekleri zil çalmak.
Küplere binmek.
Kulak kabartmak.
2. Genellikle mecaz anlam taşırlar.
Başının etini yemek.
Dilinde tüy bitmek.
Gözleri yollarda kalmak.
Ağzından bal damlamak.
3.Gerçek anlamda kullanılan deyimler çok azdır.
Çoğu gitti azı kaldı.
Hem suçlu hem güçlü.
Yükte hafif pahada ağır.
4. Deyimler ders verme anlamı taşımazlar.
5.Deyimler genellikle ‘mastar’ durumundadır. Yani bir fiili kapsar.
Göze girmek.
İnce eleyip sık dokumak.
Dilini yutmak.
6.Deyimler kalıplaşmış sözlerdir. Deyimi oluşturan kelimelerden herhangi biri çıkarılamaz ve kelimelerin yerine yakın anlamlı veya eş anlamlı kelimeler kullanılamaz.
Bazı Deyimler ve Anlamları
Dokuz doğurmak. sabırsızlıkla, merakla beklemek.
Dokuz yorgan eskitmek uzun yaşamak
Dokuz köyden kovulmak. pek çok yerden göçen
Dolap beygiri gibi dönüp durmak. hiç değişmeyen bir işte durmadan, devam etmek
Dönüm noktası. bir durumdan başka bir duruma geçme durumu
Atasözleri
İnsanların yaşadıklarından çıkarttıkları uzun deneme ve gözlemlere dayanılarak söylenmiş halka malolmuş öğüt veren, kalıplaşmış özlü sözlere atasözleri denir.
Atasözlerinin özellikleri
- Kısa ve özlü sözlerdir
- Ders ve öğüt verirler.
- Sözcüklerin yerleri değiştirilemez.
- Atasözleri ve deyimlerin söyleyeni belli değildir.
- Toplumun yaşayış gelenek görenek ve inanışlarını ortaya koyar .
- Atasözleri de hem mecaz anlamda hem gerçek anlamda söylenmiş olabilir.
- Atasözleri cümle niteliği taşır.
BAZI ATASÖZLERİ VE ANLAMLARI
El elden üstündür Hiç kimse bu işi benden daha iyi yapamaz denmemeli
Hamama giren terler Bir işe girişen kimse, o işin güçlüklerini, sıkıntılarını ve masraflarını göze almalıdır.
Hatasız kul olmaz Hiç bir insan kusursuz değildir, her insan hata yapabilir.
Damlaya damlaya göl olur Tutumlu olmanın öneminden bahsediyor. Bazen ufak görünen şeyler bir araya geldiği zaman büyük olur.
Özdeyiş (Vecize)
Tanınmış kişilerin duygu ve düşüncelerini kısa bir şekilde anlattığı özlü sözlerdir.
- Kim tarafından söylendikleri bellidir.
- Kısa, etkili ve güzel sözlerdir.
Örnek;
Bir mum diğer mumu tutuşturmakla ışığından bir şey kaybetmez. (Mevlana)
Hürriyet olmayan bir memlekette ölüm ve yok olma vardır. (Mustafa Kemal Atatürk)
DEYİMLER VE ATASÖZLERİ TEST SORULARI İÇİN TIKLAYINIZ
